Gastroenterologija
Možda vas boli stomak duže vreme ili se uporno nadimate nakon jela, muči vas gorušica ili ste odjednom izgubili apetit, a vaš izabrani lekar nije uspeo da vam pomogne. Možda su naglo krenuli grčevi, bol ispod desnog rebra ili u donjem delu stomaka, mučnina ili poteškoće sa gutanjem. A možda vam je već i otkriven refluks kiseline, sindrom iritabilnog creva, hepatitis ili Kronova bolest i želite drugo mišljenje, što vas čini grupom od oko 30% odrasle populacije u Srbiji koja pati od neke bolesti gastrointestilnog sistema. Mnogi od vas pak i ne zatraže odmah medicinsku pomoć, već samoinicijativno ili u konsultaciji s farmaceutima uzimaju lekove za olakšanje tegoba, što može dovesti do kasnijih komplikacija.
Postoji mnogo razloga zašto vam je potreban pregled specijaliste gastroeneterologije, stručnjaka koji se bavi dijagnostikom i lečenjem bolesti organa gastrointestinalnog sistema zaduženih za varenje hrane i apsorpciju hranjivih materija, a to su – jednjak, želudac, tanko i debelo crevo, jetra, pankreas i žučna kesa.
Simptomi zbog kojih vam treba gastroenterolog
Ako primetite neke od ovih simptoma, obratite se gastroenterologu. Ovi simptomi mogu biti uzrokovani različitim stanjima i nisu nužno znak da imate neko gastroenterološko oboljenje, ali svakako zahtevaju dalju dijagnostiku:
Dugotrajan bol u stomaku – bol u stomaku, bilo da je neprekidan, bilo ponavljajući, neobjašnjiv, koji vas ometa u dnevnim aktivnostima, oštar ili tup, može ukazivati na problem sa probavnim sistemom.
Gorušica ili refluks kiseline – često ili teško osećanje pečenja u grudima ili vraćanje kiseline iz želuca u jednjak može biti znak gastroezofagealne refluksne bolesti ili GERB-a, koja zahteva pažljivo lečenje.
Hronična dijareja ili zatvor – promene u ritmu creva kao što su učestala dijareja ili zatvor, posebno ako traju duže vreme ili naglo i neobjašnjivo počnu, treba da proceni gastroenterolog.
Nadutost i gasovi – uporna nadutost, osećaj težine u stomaku ili prekomerno stvaranje gasova mogu ukazivati na osnovni gastrointestinalni problem.
Gastrointestinalno krvarenje – krv u stolici (hematohezija), bilo da je svetlocrvena, bilo crna, katranasta stolica (melena), može biti znak ozbiljnih stanja kao što su hemoroidi, polipi ili čir.
Neobjašnjiv gubitak težine – gubitak težine koji se ne može objasniti promenom ishrane ili fizičkom aktivnošću može ukazivati na osnovni gastrointestinalni problem.
Poteškoće sa gutanjem – ako osećate bol ili nelagodnost prilikom gutanja hrane ili pića (disfagiju), imate osećaj da vam se hrana zaglavila u grlu ili grudima, to može ukazivati na problem sa jednjakom ili gornjim delom digestivnog trakta.
Žutica – žuta boja kože i beonjača može ukazivati na probleme sa jetrom ili žučnom kesom.
Dugotrajna mučnina i povraćanje ili nagon za povraćanjem bez jasnog razloga – posebno ako su praćene drugim simptomima kao što su bol u stomaku ili gubitak težine, znak su da vam treba pregled specijaliste.
Promene u apetitu – smanjen apetit ili osećaj sitosti posle male količine hrane simptom su na koji treba da obratite pažnju.
Porodična istorija gastrointestinalnih bolesti – kao što su rak debelog creva, inflamatorna bolest creva (IBD) ili celijakija zahteva redovne preventivne preglede.
Dijagnoze koje se mogu ustanoviti pomoću gastroenteroloških pregleda
Gastroenterološki pregledi obuhvataju širok spektar dijagnostičkih metoda koje omogućavaju postavljanje brojnih dijagnoza vezanih za probavni sistem. Evo nekih najčešćih dijagnoza koje se mogu ustanoviti putem ovih pregleda:
Gastroezofagealna refluksna bolest (GERB)
Često se dijagnostikuje pomoću endoskopije ili pH monitoringa jednjaka, ako se na zidu jednjaka primeti drugačija struktura ćelija ili se otkriju tragovi prisustva kiseline.
Čir na želucu ili dvanaestopalačnom crevu
Ustanovljava se gastroskopijom, tj. endoskopskim pregledom gornjeg dela probavnog trakta ili drugim tehnikama snimanja.
Infekcija bakterijom Helicobacter pylori
Može se dijagnostikovati testovima krvi, disanja ili biopsijom uzetom tokom endoskopije.
Upalne bolesti creva (IBD)
Stanja kao što su Kronova bolest i ulcerozni kolitis obično se dijagnostikuju kombinacijom procene simptoma, kolonoskopijom i biopsijom.
Sindrom iritabilnog creva (IBS)
Dijagnoza se postavlja isključivanjem drugih bolesti i na osnovu simptoma, često uz pomoć kolonoskopije ili drugih testova.
Gastrointestinalno krvarenje
Kombinacijom procedura, kao što su gastroskopija, kolonoskopija ili endoskopska kapsula, mogu da se otkriju izvor i uzrok gastrointestinalnog krvarenja.
Celijakija
Dijagnostikuje se testiranjem krvi na specifiča antitela i biopsijom tankog creva uzetom tokom gastroskopije kako bi se potvrdilo oštećenje crevne sluznice.
Polipi u crevima
Otkriju se tokom kolonoskopije i mogu biti uklonjeni tokom pregleda.
Tumori gastrointestinalnog trakta
Gastroenterološki pregledi poput endoskopije, kolonoskopije, biopsije, ultrazvuka i CT skenera mogu pomoći u otkrivanju različitih tipova tumora gastrointestinalnog trakta, uključujući karcinom jednjaka, želuca, kolorektuma, pankreasa i jetre.
Divertikuloza i divertikulitis
Džepovi na formirani na zidu debelog creva koji mogu biti upaljeni otkrivaju se putem kolonoskopije ili CT skenera.
Poremećaji žučne kese i žučnih kanala
Dijagnoza pojave kamenja u žuči, holecistitisa i opstrukcije žučnih kanala postavlja se ultrazvukom abdomena, CT skeniranjem ili ERCP-om (endoskopska retrogradna holangiopankreatografija).
Poremećaji pankreasa
Akutni ili hronični upalni proces pankreasa, ciste pankreasa i rak pankreasa dijagnostikuju se kombinacijom procene simptoma, testovima krvi, ultrazvukom, CT-om i biopsijom.
Bolesti jetre
Različita stanja jetre kao što su hepatitis, ciroza, masna bolest jetre i tumori jetre dijagnostikuju se putem testova krvi, UZ snimanjem ili biopsijom jetre.
Zašto da odaberete gastroeneterološki tim PULS DEDINJE?
U Bolnici za internu medicinu PULS DEDINJE pacijentima su dostupni najsavremeniji načini dijagnostike i lečenja bolesti i funkcionalnih poremećaja organa za varenje. Pored kompletne laboratorijske dijagnostike, na raspolaganju im je i tim vrhunskih gastroenterologa koji se bavi širokim spektrom stanja – od probavnih smetnji i iritabilnog creva do ozbiljnijih stanja kao što su inflamatorna bolest creva, ciroza jetre i maligniteti digestivnog sistema.
Osim toga, pacijentima su omogućene i razne dijagnostičke i terapeutske procedure kao što su endoskopija, kolonoskopija i ultrazvuk kako bi se identifikovali uzroci simptoma i razvili efikasni planovi lečenja.
Na čelu tima gastroenterologa je asist. dr sci. med. Vladimir Milivojević, gastroenterolog-hepatolog, vrsni stručnjak koji je profesionalno orijentisan ka svim aspektima kliničke gastroenterologije i hepatologije, a obavlja i interventne i terapijske procedure – uklanjanja polipa iz želuca, dvanaestopalačnog creva i debelog creva, kao i inajkompleksniju endoskopsku ERCP proceduru za dijagnostiku i lečenje žučnih kanala, glavnog kanala pankreasa, uklanjanje kamenaca iz žučnih puteva i plasiranje stentova kod tumora žučnih i pankratičnih puteva.
Šta podrazumeva gastroenterološki pregled?
Glavna svrha gastroenterološkog pregleda je ispitivanje i dijagnostikovanje različitih gastrointestinalnih poremećaja i bolesti kao što su gastroezofagealna refluksna bolest (GERD), peptički čir, inflamatorna bolest creva (Kronova bolest i ulcerozni kolitis), sindrom iritabilnog creva (IBS), gastrointestinalno krvarenje, bolesti jetre i poremećaji pankreasa i druge.
Pregled uključuje različite tehnike, koje zavise od simptoma i poremećaja na koji se sumnja. Uobičajeni gastroenterološki pregledi uključuju uzimanje anamneze, fizikalni pregled abdomena, ultrazvuk, endoskopiju i kolonoskopiju, kao i različite laboratorijske testove. Naši gastroenterolozi tokom pregleda procenjuju da li je potrebna dopunska dijagnostika, a potom odlučuju o potrebnoj terapiji koju pacijent može dobiti ambulantno ili u bolničkim uslovima. Pacijent se pažljivo prati od prvog pregleda, tokom čitavog procesa lečenja i nakon izlaska iz bolnice – sve do potpunog opravka.
Vrste gastroenteroloških pregleda
Gastroenterološki pregledi obuhvataju različite dijagnostičke procedure koje pomažu u otkrivanju i praćenju bolesti probavnog sistema. Specifičan tip pregleda koji se preporučuje zavisiće od simptoma pacijenta i istorije bolesti. Svaki pregled ima svoje prednosti i ograničenja, a izbor procedure će odrediti gastroenterolog u saradnji sa pacijentom. Evo najčešćih vrsta gastroenteroloških pregleda:
1. Rendgen
– Klasičan rendgenski snimak abdomena prikazuje strukturu organa za varenje i identifikuje opstrukcije i abnormalnosti kao što je proširenje creva, kamenje u žuči, nagomilavanj egasova, tečnosti…
–Rendgen sa kontrastom (barijum) koristi se za detaljnije ispitivanje probavnog sistema. Pacijent pije tečnost koja sadrži barijum, kontrastno sredstvo koje omoguće da se želudac, tanko i debelo crevo bolje vide na rendgenu. Ova metoda pomaže u dijagnostici čireva, tumora, refluksa i opstrukcija. Barijumska kaša (gornja serija probavnog trakta): Koristi se za pregled jednjaka, želuca i dvanaestopalačnog creva. Barijumski klistir: Koristi se za pregled debelog creva i rektuma.
2. Endoskopija
– Gastroskopija: Pregled gornjeg dela probavnog trakta (jednjak, želudac i dvanaestopalačno crevo) pomoću tanke fleksibilne cevi sa kamerom (endoskop). Koristi se za dijagnostiku čira, upala, refluksa i tumora.
– Kolonoskopija: Pregled celog debelog creva pomoću endoskopa. Koristi se za otkrivanje polipa, upalnih bolesti creva, raka debelog creva i divertikuloze.
– Rektoskopija i sigmoidoskopija: Pregled rektuma i donjeg dela debelog creva, obično se koristi za otkrivanje hemoroida, analnih fisura, polipa i tumora.
3. Kapsularna endoskopija
– Pacijent proguta kapsulu s kamerom koja snima slike creva dok prolazi kroz probavni trakt. Ova metoda je korisna za ispitivanje tankog creva koje je teže dostupno standardnim metodama.
4. Ultrazvuk abdomena
– Neinvazivna metoda snimanja trbušnih organa, uključujući jetru, žučnu kesu, pankreas i slezinu. Koristi se za otkrivanje kamenaca u žuči, tumora, cista, upale i oštećenja organa.
5. ERCP (endoskopska retrogradna holangiopankreatografija)
– Kombinacija endoskopije i rendgena, koristi se za pregled žučnih puteva, pankreasa i jetre. Ovom metodom se mogu ukloniti kamenčići iz žučnih kanala ili uzeti uzorci tkiva.
6. Testovi na Helicobacter pylori
– Različiti testovi (krvni, disajni, stolica, biopsija) koriste se za dijagnostiku infekcije bakterijom Helicobacter pylori, koja je povezana sa čirima na želucu i dvanaestopalačnom crevu.
7. Biopsija
– Tokom endoskopije ili kolonoskopije uzima se uzorak tkiva za mikroskopsko ispitivanje. Biopsije se koriste za dijagnostiku raka, celiakije, upalnih bolesti creva i drugih bolesti.
8. Testovi funkcije jetre
– Krvni testovi mere nivo enzima, bilirubina i proteina kako bi se procenila funkcija jetre i otkrili poremećaji kao što su hepatitis, ciroza ili masna jetra.
9. Manometrija jednjaka
– Test koji meri pritisak u jednjaku i pomaže u dijagnostikovanju problema sa gutanjem ili refluksom kiseline.
10. pH monitoring jednjaka
– Test koji meri količinu kiseline u jednjaku tokom 24 sata kako bi se procenila gastroezofagealna refluksna bolest (GERB).
11. CT skener
– Ova metoda koristi se za snimanje organa trbušne šupljine, često kod sumnje na tumore, upale pankreasa, bolesti jetre i druge ozbiljne stanja.
12. Kolor dopler ultrazvuk
– Specijalni ultrazvučni pregled prikazuje protok krvi kroz krvne sudove abdomena korisni su za dijagnostiku problema sa jetrom, slezinom ili pankreasom.
13. Endoskopski ultrazvuk (EUS)
Za pregled se koristi endoskop sa ultrazvučnom sondom pričvršćenom na njega. Omogućava detaljne slike digestivnog trakta i okolnih organa kao što su pankreas, jetra i limfni čvorovi. EUS je koristan za dijagnostikovanje i procenu stadijuma karcinoma gastrointestinalnog trakta, kao i za procenu stanja kao što su ciste pankreasa i abnormalnosti žučnih kanala.
14. Fleksibilna sigmoidoskopija
Uključuje umetanje fleksibilne cevi sa kamerom (sigmoidoskopom) u rektum i donji deo debelog creva. Koristi se za pregled rektuma i leve strane debelog creva za stanja kao što su polipi, zapaljenje i krvarenje.
Kako se sprovode najčešći gastroenterološki pregledi
Gastroskopija
Priprema: Pacijent dobija uputstvo šta sme da jede nekoliko dana pre procedure, kao i noć ranije. Možda će morati i da prekine uzimanje određenih lekova.
Procedura: Pacijentu se daje sedativ kako bi se opustio. Tanka, fleksibilna cev sa kamerom (endoskopom) se uvodi kroz usta u jednjak, želudac i gornji deo tankog creva. Gastroenterolog pažljivo rukovodi endoskopom dok ispituje sluznicu digestivnog trakta i snima slike.
Trajanje: Postupak obično traje 10–20 minuta.
Kolonoskopija
Priprema: Pacijentu dobija uputstvo za čišćenje debelog creva pre procedure. Ovo obično uključuje tečnu ishranu i uzimanje laksativa ili lekova za pražnjenje creva.
Procedura: Pacijentu se daje sedativ za opuštanje. Duga, fleksibilna cev sa kamerom (kolonoskop) uvodi se kroz rektum i postepeno sprovodi dalje kroz celo debelo crevo. Gastroenterolog pregleda sluznicu debelog creva, traži abnormalnosti i može uzeti biopsiju ili ukloniti polipe ako je potrebno.
Trajanje: Postupak obično traje oko 30 minuta do sat vremena.
Endoskopska kapsula
Priprema: Od pacijenta se obično tražiti da bude na posebnom režimu ishrane neko vreme pre procedure.
Procedura: Pacijent proguta malu kapsulu koja sadrži kameru. Dok kapsula prolazi kroz digestivni trakt, snima slike crevne sluznice. Pacijent nosi snimač podataka na pojasu, koji prima i snima slike za kasniji pregled od strane gastroenterologa.
Trajanje: Kapsuli je potrebno oko 8 sati da prođe kroz ceo digestivni trakt.
Tok lečenja gastroeneteroloških bolesti
Nakon obavljenih dijagnostičkih pregleda u gastroenterologiji, sledeći koraci zavise od rezultata pregleda i postavljene dijagnoze. Evo kako proces obično izgleda dalje:
Pregled rezultata: Kada lekar dobije rezultate dijagnostičkih testova (rendgen, endoskopija, krvni testovi itd.), detaljno ih pregleda kako bi utvrdio postojanje problema u probavnom sistemu. U nekim slučajevima rezultati su dostupni odmah (kao kod endoskopije), dok za druge testove, poput biopsije, može biti potrebno nekoliko dana.
Postavljanje dijagnoze: Na osnovu rezultata gastroenterolog postavlja dijagnozu. Dijagnoze mogu biti od jednostavnih stanja poput gastritisa ili refluksa, do ozbiljnijih bolesti kao što su upalne bolesti creva, tumori ili ciroza.
Objašnjenje dijagnoze pacijentu: Lekar će detaljno objasniti postavljenu dijagnozu, uključujući uzroke, simptome, moguće komplikacije i kako to stanje utiče na vaš svakodnevni život.
Pregled opcija za lečenje: Lekar će predstaviti opcije za lečenje, koje mogu uključivati promenu načina ishrane, lekove, promene životnog stila ili u težim slučajevima – hirurške zahvate.
Prepisivanje terapije: Ako je stanje moguće lečiti lekovima, lekar će prepisati odgovarajuće lekove, kao što su:
* Antacidi ili inhibitori protonske pumpe za smanjenje kiseline u želucu (za GERB ili čireve).
* Antibiotici za lečenje infekcija kao što je Helicobacter pylori.
*Kortikosteroidi ili imunomodulatori za upalne bolesti creva poput Crohnove bolesti ili ulceroznog kolitisa.
*Laksativi ili lekovi za regulaciju crevne peristaltike kod zatvora ili iritabilnog creva.
Dijetalne promene: Lekar može preporučiti specifične promene u ishrani u zavisnosti od dijagnoze. Na primer:
– Dijeta bez glutena za pacijente sa celiakijom
– Ishrana bogata vlaknima za zatvor ili sindrom iritabilnog creva
– Izbegavanje određenih namirnica za pacijente sa refluksom ili gastritisom.
Promena načina života: Preporuke mogu uključivati prestanak pušenja, smanjenje unosa alkohola, redovnu fizičku aktivnost i tehnike za smanjenje stresa, jer sve to može pozitivno uticati na probavni sistem.
Dalji pregledi i praćenje: Za hronična stanja ili stanja koja zahtevaju duži period lečenja, lekar će zakazati kontrolne preglede kako bi pratio vaš napredak i reagovao na eventualne promene. U nekim slučajevima, biće potrebno ponoviti dijagnostičke preglede (kao što su kolonoskopija ili endoskopija) kako bi se procenila efikasnost lečenja ili pratila progresija bolesti.
Hirurški zahvati (ako je potrebno): U težim slučajevima, kada lekovi i promene u načinu života nisu dovoljni za kontrolu simptoma ili izlečenje, može biti preporučena hirurgija. Neki od najčešćih zahvata u gastroenterologiji su:
– Hirurško uklanjanje polipa ili tumora otkrivenih tokom kolonoskopije
– Reparacija hernije ili operacija za refluks kiseline (fundoplikacija)
– Hirurgija creva kod upalnih bolesti creva (npr. uklanjanje oštećenih delova creva kod Kronove bolesti
– Transplantacija jetre kod teške ciroze.
Gastroenterolog će vam pružiti sve potrebne informacije o stanju i načinu lečenja. Takođe može uputiti pacijente na dijetetičara, fizioterapeuta ili psihologa, u zavisnosti od individualnih potreba. Kod hroničnih bolesti pacijenti često dobijaju brošure, uputstva za samopomoć, kao i informacije o podršci pacijentima, grupama za podršku i savetovalištima. Za pacijente sa hroničnim stanjima kao što su upalne bolesti creva ili ciroza jetre praćenje može biti dugoročno, s redovnim posetama gastroenterologu i povremenim prilagođavanjem terapije. Cilj ovog procesa je ne samo postavljanje tačne dijagnoze već i pružanje odgovarajuće terapije i dugoročne brige kako bi se postiglo poboljšanje zdravlja pacijenta i održala kvaliteta života.
Kada je potrebno zakazati gastroenterološki pregled?
Ako imate uporne gastrointestinalne simptome ili imate porodičnu istoriju digestivnih poremećaja, ključno je da idete na redovne gastroenterološke preglede. Ako bilo koji gastrointestinalni simptom traje duže od nekoliko nedelja ili značajno utiče na kvalitet vašeg života, treba zakazati pregled kod gastroenterologa kako bi se postavila tačna dijagnoza i započelo lečenje.
Rano otkrivanje i intervencija mogu dovesti do efikasnijih ishoda lečenja i boljeg kvaliteta života. Zato nemojte odlagati, budite proaktivni po pitanju zdravlja svog probavnog sistema. Zakažite gastroenterološki pregled već danas i preduzmite ključni korak ka razumevanju i poboljšanju vašeg zdravlja.
Cene gastroenteroloških pregleda pogledajte u našem cenovniku.