Kada je sportsko srce znak ozbiljnog oboljenja i kako se leči?
Svaki sportista koji intenzivno trenira ima veće i jače mišiće od osoba koje se ne bave sportom ili poslom koji podrazumeva veliki fizički napor. Tako je i sa srcem. Pojačana fizička aktivnost iziskuje veće količine kiseonika koji se prenosi krvlju, pa srce vremenom postaje veće, snažnije i ima veći kapacitet da pumpa krv. Takvo srce se naziva sportskim srcem i ne predstavlja nikakvu bolest.
Međutim, uvećani srčani mišić, odnosno sportsko srce, može da bude znak i potencijalno opasnih srčanih bolesti kao što su hipertrofična kardiomiopatija (hipertrofija srca) ili dilatirana kardiomiopatija (prošireno srce).
Ako se kod sportiste uoči uvećanje srca, neophodno je da se utvrdi da li je ono bezazleno ili se iza njega skriva ozbiljan zdravstveni problem, koji čak može da dovede i do iznenadne smrti pri velikom naporu.
Šta je hipertrofija srca?
Hipertrofičnu kardiomiopatiju (hipertrofiju srca) karakteriše zadebljanje srčanog mišića, odnosno njegovih zidova ili srčane pregrade. Nije jasno zašto nastaje, ali se smatra da postoji uticaj naslednog faktora. Kada se dođe do ove dijagnoze, često se ispostavi da je neko od bliskih srodnika imao isti problem. Hipertrofija je vodeći uzrok iznenadne smrti kod mladih sportista, pa je zato neophodno da se spotistima redovno radi detaljna kardiološka dijagnostika.
Simptomi hipertrofije srca mogu biti: otežano disanje pri naporu, zamor, bol i stezanje u grudima, vrtoglavice, aritmija, kratkotrajan gubitak svesti. Kada doktor stetoskopom sluša rad srca kod ovog poremećaja se čuje šum.
Šta je prošireno srce?
Dilatirana kardiomiopatija (prošireno srce) podrazumeva proširenje srčanih komora i to tako da srce krv više ne pumpa efikasno u aortu. Uzroci nastanka nisu jasni, mada se smatra da mogu biti: virusne infekcije, aritmija, visok krvni pritisak, dijabetes, gojaznost.
Simptomi proširenog srca mogu biti: zamor i malaksalost, otežano disanje pri naporu ili u mirovanju, vrtoglavica, nesvestica, bol u grudima, ubrzan rad i lupanje srca, otoci na rukama, nogama i trbuhu, nabrekle vene.
Kako se dijagnostikuje sportsko srce?
Da bi se odredilo da li osoba ima sportsko srce, od suštinske važnosti je da se utvrdi da li sportista ima samo malo veće i snažnije srce kao rezultat bavljenja intenzivnom fizičkom aktivnošću ili se iza te slike kriju ozbiljna srčana oboljenja, odnosno kardiomiopatije.
Kardiološki pregled obavezno podrazumeva da doktor sluša rad srca pomoću stetoskopa kako bi otkrio da li se javlja šum. Neophodno je da se sazna i da li u porodici pacijenta već ima obolelih od kardiomiopatija. Ako jedan od roditelja boluje od hipertrofične kardiomiopatije, postoji verovatnoća od 50% da će je dete naslediti.
Zatim se rade i sledeće dijagnostičke procedure:
- Ultrazvuk srca
- EKG
- Dvadesetčetvoročasovni holter EKG-a
- Test opterećenja
- Kataterizacija srca sa uzimanjem uzorka tkiva srca (biopsijom)
- Laboratorijske analize
- Rendgen pluća
- Skener ili magnetna rezonanca srca.
Posledice nelečenih kardiomiopatija
Ako se kardiomiopatije ne otkriju i ne leče, posledice mogu da budu veoma ozbiljne. Pored tegoba (otežano disanje, lupanje srca, stezanje i bol u grudima, vrtoglavice, nesvestice i kratki gubici svesti), može doći do tromboze, srčanog zastoja i iznenadne smrti.
Fizička aktivnost i sportsko srce
Čak i kada sportista dobije dijagnozu nekog srčanog oboljenja, to ne mora da znači da treba da se odrekne fizičke aktivnosti. Postoje primeri sportista koji su imali aritmiju, ali su se posle ugradnje defibrilatora vratili svojoj sportskoj karijeri.
Neophodno je da kardiolog i lekar sportske medicine na osnovu dijagnoze procene kolikom naporu pacijent sa sportskim srcem sme da se izlaže. U slučaju da je ustanovljena neka vrsta kardiomiopatije, sportista ne sme da nastavi da se takmičarski bavi sportom i izlaže većim fizičkim naporima (dizanje tegova i sl.). Na sreću, on može da se rekreativno bavi fizičkim aktivnostima srednjeg intenziteta kao što su: brz hod u tajanju od dvadesetak minuta svakoga dana, plivanje, vožnja bicikla.
Ako se kardiomiopatija blagovremeno otkrije i odmah započne lečenje, pacijent može da ima dug i sadržajan život.
