Ishemija srca ili koronarna bolest naziv je za grupu kardiovaskularnih bolesti, a nastaje usled smanjeg protoka krvi kroz arterije koje dopremaju krv i kiseonik do srca. U čak 95% slučajeva za smanjen protok krvi kroz arterije “krivac” je ateroskleroza. U ostalih u 5% slučajeva uzrok je neka od anomalija krvnih sudova srca.
Ishemija srca simptomi
- Bol u grudima
- Nelagodan osećaj pritiska u grudima
- Bolovi i ukočenost ekstremiteta, vrata, leđa
- Nedostatak daha, umor, nekad I bol u grudim aprilikom manje fizičke aktivnosti
- Slabost
Ateroskleroza kao glavni uzrok ishemijske bolesti srca
Ateroskleroza kao glavni uzrok ishemijske bolesti srca predstavlja proces taloženja masnih naslaga koji počinje već u ranoj mladosti. Tokom vremena dolazi do nagomilavanja masti u zidovima krvnih sudova, što dovodi do sužavanja njihovog lumena i otežanog protoka krvi kroz njih. Rizik od koronarne bolesti srca raste s godinama. Za razliku od muškaraca koji su u riziku već od 40. godine, kod žena je rizik veći posle 50. godine, posle ulaska u menopauzu. Od 60. godine riziku za ishemijsku bolest srca podjednako su izloženi i muškarci i žene.
Proces nastanka ateroskleroze je tih i podmukao, jer ne daje nikakve simptome pa se relativno kasno otkriva neinvazivnim metodama (test opterećenja), odnosno u fazi kada je više od dve trećine lumena krvnih sudova suženo zbog taloženja aterosklerotičnih plakova.
Stabilni i nestabilni aterosklerotični plakovi
Ateromi (aterosklerotični plakovi, naslage masnoće na zidovima krvnih sudova srca) mogu da budu stabilni i nestabilni. Stabilni ateromi imaju čvrst fibrozni omotač koji ih štiti od oštećenja i pucanja. Za razliku od njih, nestabilni ateromi su mnogo opasniji jer imaju tanak fibrozni omotač koji lako puca i oslobođa aterom, što dovodi do raznih komplikacija, među kojima je i tromboza.
Komplikacije ateroskleroze
Krvni sudovi zahvaćeni aterosklerotskim plakom podložni su ozbiljnim komplikacijama kao što su:
– Kalcifikacija – uzrokuje gubitak elastičnosti krvnog suda,
– Ulceracije, fisure i rupture – dolazi do oslobađanja tromba koji putuje do vitalnih organa i izaziva njihovu ishemiju (nekrozu),
– Krvarenje – smanjuje lumen krvnog suda i povećava rizik od pucanja,
– Aneurizma – proširenje zida krvnog suda koji su kao takvi skloniji pucanju.
Dijagnostikovanje ishemijske bolesti srca
Dijagnoza ishemijske bolesti srca postavlja se na osnovu anamneze, analize krvi i fizičkog pregleda koji može da obuhvati jedan ili više dijagnostičkih procedura.
Ergometrija – Postupak kojim se utvrđuje uticaj fizičkog opterećenja na srčani rad. Ishemijska bolest srca značajno smanjuje ovu sposobnost, pogoršavajući stanje pacijenta u vreme napora.
Elektrokardiogram (EKG) – kontroliše rad srca, može da pokaže da li ima promena u ritmu srca, često otkriva da li je već dogodio srčani udaru ili da li je trenutno u toku. Ako je to potrebno, preppproučuje se nošenje EKG holtera koji može da pokaže da li ima smetnji u protoku krvi do srca.
Ehokardiografija – Ovom metodom se može dobiti veliki broj informacija uključujući veličinu i oblik srca, lokalzaciju i veličinu oštećenja srčanog tkiva, izgled srčanih valvula (zalistaka).
Kateterizacija srca – minimalno invazivna metoda proučavanja srca i krvnih sudova koji opskrbljuju srce (koronarne arterije) bez hirurške intervencije. Obično uključuje snimanje srčanih arterija (koronarnih arterija) rendgenskim zracima pomoću tehnike koja se naziva koronarografija – koronarna angiografija. Dobijene slike su koronarni angiogrami ili arteriogrami.
CT srca – Skeniranje srca, takođe poznato kao skeniranje ocene koronarnog kalcijuma, specijalizovani je rendgenski test koji pruža slike vašeg srca. Ti snimci mogu pomoći lekaru da otkrije i izmeri plak u arterijama koji sadrži kalcijum.
Oblici ishemije srca
Ishemija srca može da se ispolji kroz više srčanih oboljenja među kojima su:
Angina pektoris
Angina pektoris je stanje koje karakteriše smanjeni dotok kiseonika do srčanog mišića. Smanjeni dotok kiseonika može biti posledica suženja koronarnih arterija, ali se može desiti i da srčani mišić ima povećanu potrebu za kiseonikom, što je slučaj kada pacijent ima hipertireozu ili tešku anemiju. Postoji više vrsta ovog stanja o čemu više možete da pročitate našem tekstu Simptomi lečenje angine pektoris
Akutni infarkt miokarda
Srčani udar je ozbiljno tj. hitno medicinsko stanje u kojem se iznenada blokira dovod krvi u srce, obično krvnim ugruškom.Nedostatak krvi u srcu može ozbiljno oštetiti srčani mišić i može biti opasan po život. Sve o infarktu možete da pročitate u tekstu Srčani udar – infarkt miokarda
Aritmija
Nepravilan rad srca, bez obzira na to da li je on sporiji ili brži od uobičajenog, naziva se aritmija. Uzroci aritmije su boni, ali može biti povezana i sa bolestima srca. Sve što treba da znate o aritmiji možete da saznate u tekstu Preskakanje srca – aritmija i simptomi
Srčana slabost (insuficijencija)
Srčana slabost ili insuficijencija srca podrazumeva postojanje problema sa srčanim mišićem koji ne može da pumpa krv kroz telo kao što bi trebalo. Iz tog razloga ne dolazi dovoljna količina kiseonika do određenih delova tela, a sa druge strane telo ne može da otpusti produkte metabolizma pa se tečnost zadržava u nekim delovima, a posebno u plućima. Ovo je jedan od veoma opasnih i potencijalno fatalnih srčanih problema, koji se najčešće otkrivaju u kasnijim fazama, kada je lečenje veoma otežano i najčešće doživotno. Više o srčanoj slabosti pročitajte u tekstu srčana slabost – insuficijencija
Iznenadna srčana smrt
Jedan od čestih uzroka smrti među odraslima je iznenadna srčana smrt nastala zbog srčanih bolesti. Koronarna bolest srca je odgovorna za 80-85% svih slučajeva ISS.
Ishemijska bolest srca uzrok 15,9 % smrtnih slučajeva u Srbiji
Bolesti srca i krvnih sudova, sa učešćem od 47,3% u svim uzrocima smrti, vodeći su uzrok umiranja u Srbiji. U kardiovaskularne bolesti spadaju: reumatska bolest srca koja čini 0,9 % svih smrtnih ishoda od KVB, hipertenzivna bolest srca čini 16,8%, ishemijske bolesti srca 15,9%, cerebrovaskularne bolesti 17,8%, a ostale bolesti srca i sistema krvotoka čine 42,5% svih smrtnih ishoda od KVB.
Kao najteži oblik ishemijskih bolesti srca, akutni koronarni sindrom je vodeći zdravstveni problem u razvijenim zemljama sveta, a poslednjih nekoliko decenija i u zemljama u razvoju.
U akutni koronarni sindrom spadaju: akutni infarkt miokarda, nestabilna angina pektoris i iznenadna srčana smrt.
Akutni koronarni sindrom u Srbiji činio je 49,9% svih smrtnih ishoda od ishemijskih bolesti srca u 2020. godini.
(izvor: Institut za javno zdravlje Dr Milan Jovanović Batut)
Faktori rizika za ishemiju srca
- Nezdrav stil života (pušenje, gojaznost, fizička neaktivnost, alkohol)
- Porodična istorija ishemijske bolesti srca
- Hipertnezija
- Povišen nivo LDl holesterola i nizak nivo HDL holesterola
- Povišen nivo triglicerida
- Dijabetes
- Muškarci starosti iznad 40. godine
- Žene posle menopauze
- Apneja
- Ishemija srca – prirodno lečenje
Istraživanja pokazuju da usvajanje zdravijih životnih navika smanjuje rizik od nastanka ishemijske bolesti srca.
Prvi korak je potpuno odricanje od loših navika kao što su pušenje i neumereno konzumiranje alkohola.
Uvođenje zdrave ishrane bogate vlaknima, sa nižim udelom masti, šećera i soli.
Redovna fizička aktivnost koju je najbolje odrediti uz konsultaciju sa lekarom.
U slučaju da već imate neku od promena na krvnim sudovima, povišen nivo holesterola, triglicerida, lekar će odrediti terapiju lekovima.
Reference:
- Preporuke za prevenciju ishemijske bolesti srca, 2002. Prof Dr Miodrag Ostojić i saradnici, Nacionalni komitet za izradu Vodiča kliničke prakse u Srbiji
- Etiologija i patogeneza ishemijske bolesti srca, 2008. Arhiv za farmaciju
